Ιστορία
Το Διαμαρτυρόμενο κίνημα γεννήθηκε τον 16ο αιώνα σαν άλλο ένα κομμάτι της πνευματικής αναγέννησης την οποία βίωσε η Ευρώπη τότε. Οι αλλαγές που έπαιξαν ρόλο στη διαμόρφωση του τοπίου δεν ήταν λίγες και ήταν κοσμοϊστορικές. Η εφεύρεση του τυπογράφου από τον Gutenberg έκανε την διάδοση της γνώσης φθηνότερη και άμεση για τον πολύ κόσμο. Η ανάπτυξη των επιστημών οδήγησε τους ανθρώπους να αμφισβητήσουν το αλάθητο της Δυτικής Εκκλησίας. Οι διανοούμενοι άρχισαν να ψάχνουν τη βάση για τις ανθρώπινες αξίες πίσω στην αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, οδηγούμενοι στη γέννηση του Ουμανισμού. Στο χώρο της εκκλησίας ο Πάπας και το ιερατείο έχασαν την επιρροή που είχαν πάνω στον κόσμο καθώς οι πρακτικές τους θύμιζαν μάλλον κοσμικούς ηγέτες παρά ιερωμένους. Η συσσώρευση και η κατασπατάληση πλούτου, ο ρόλος που έπαιζαν στο πολιτικό παιχνίδι της εποχής, η αγορά και η πώληση θέσεων εξουσίας αλλά και η συλλογή χρημάτων μέσα από την πώληση των συγχωροχαρτιών, ήταν μερικές από τις πρακτικές που σκανδάλισαν τον κόσμο.
Μέσα σε όλες αυτές τις αλλαγές γεννιέται και μεγαλώνει στη Σαξονία (Γερμανία) ο Μαρτίνος Λούθηρος. Μετά τις σπουδές του στη νομική και θεολογία στα 21 του χρόνια αποφασίζει να γίνει μοναχός. Η απόφασή του αυτή τον οδηγεί να ενταχθεί στο τάγμα του Αγίου Αυγουστίνου, βιώνοντας έτσι τη Χριστιανική ζωή μέσα από πολλή νηστεία, προσευχή αλλά και διδάσκοντας φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο της Βυρτεμβέργης.
Δύο όμως εμπειρίες έμελλαν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο έβλεπε τα πράγματα. Η πρώτη είχε να κάνει με την πρώτη του επίσκεψη στη Ρώμη. Ο Λούθηρος έφτασε εκεί έτοιμος να βιώσει την απόλυτη προσωπική πνευματική εμπειρία. Δεν μπόρεσε όμως να παραβλέψει τον πλούτο και τη διαφθορά μέσα στην οποία ζούσαν οι Καρδινάλιοι και οι τοπικοί ιερωμένοι. Η δεύτερη εμπειρία του είχε να κάνει με τη μελέτη της Αγίας Γραφής. Ενώ η θεολογική του προσέγγιση, αλλά και όλη του η πρακτική, εστίαζαν στο πώς ο άνθρωπος μέσα από τα έργα του μπορεί να κερδίσει την εύνοια του Θεού για αιώνια ζωή, τα γραπτά της Καινής Διαθήκης έδειχναν σε μια σωτηρία που δεν κερδίζεται με έργα άλλα δωρίζεται από τον Θεό με μόνη προϋπόθεση την πίστη (Προς Ρωμαίους επιστολή κεφ.1, εδάφιο 17). Οι δύο αυτές εμπειρίες οδήγησαν τον Λούθηρο να αμφισβητήσει τα μέχρι τότε ‘πιστεύω’ του. Το ποτήρι ξεχείλισε μετά από το διορισμό του αρχιεπισκόπου του Μέινζ από τον Πάπα Λεόντιο τον 10ο. Ο διορισμός έγινε με βάση οικονομικές συμφωνίες και με τόσο εξόφθαλμο τρόπο που οδήγησε τον Λούθηρο στο να αντιδράσει.
Στις 31 Οκτωβρίου του 1517 ο Λούθηρος καρφώνει τις 95 θέσεις του πάνω στην πόρτα της εκκλησίας στη Βυρτεμβέργη μέσα από τις οποίες αμφισβητεί τις πρακτικές της Καθολικής εκκλησίας. Η πραγματική πρόθεση του Μαρτίνου Λούθηρου ήταν να αναμορφώσει την Καθολική Εκκλησία οδηγώντας την πίσω στην αγνότητα και την απλότητα της εκκλησίας των αποστολικών χρόνων έτσι όπως αυτή απαντάται στην Καινή Διαθήκη. Η αντίδραση της επίσημης Καθολικής Εκκλησίας, η οποία κάλεσε τον Λούθηρο σε μετάνοια, οδήγησε στη δημιουργία της Διαμαρτυρόμενης Εκκλησίας. Οι δύο άξονες πάνω στους οποίους βασίστηκε το κτίσιμο της θεολογίας της Διαμαρτυρόμενης Εκκλησίας ήταν το Sola Scriptura και Sola Fidei, δηλ. ‘Μόνο η Γραφή’ και ‘Μόνο η Πίστη’. Η Αγία Γραφή αποτελεί την απόλυτη πηγή αλήθειας και η πίστη είναι το μόνο μέσο το οποίο χρειάζεται για να δοθεί δωρεάν σε κάποιον η αιώνια ζωή, σαν δώρο από τον Θεό. Από αυτό το ‘πιστεύω’ της για την Αγία Γραφή, η Διαμαρτυρόμενη Εκκλησία αποκαλείται επίσης «Ευαγγελική» αφού βασίζει όλα της τα πιστεύω μόνο στην Αγία Γραφή (ή ‘Ευαγγέλιο’).
Στην Κύπρο οι πρώτοι Ευαγγελικοί έφτασαν γύρω στο 1887. Ήταν λίγο μετά που η διοίκηση της Κύπρου είχε περάσει από τους Οθωμανούς στους Βρετανούς. Οι Οθωμανοί είχαν αφήσει ένα μεγάλο κενό στο θέμα της δημόσιας υγείας αλλά και της παιδείας. Οι ανάγκες των Κυπρίων κινητοποίησαν κάποιους γιατρούς και εκπαιδευτικούς που είχαν καταγωγή τη Σκοτία και ανήκαν στη Διαμαρτυρόμενη απόχρωση των Αναμορφωμένων Πρεσβυτεριανών για να έρθουν και να υπηρετήσουν στη χώρα μας.
Η καλή τους μαρτυρία αλλά και η άμεση πρόσβαση που είχαν στα Γραπτά της Αγίας Γραφής οδήγησε κάποιους Κυπρίους στο να θέλουν να μάθουν περισσότερα. Έτσι μέσα από το πέρασμα των χρόνων δημιουργήθηκαν στην Κύπρο οι πρώτες Ελληνικές Ευαγγελικές Εκκλησίες όπου σήμερα αποτελούνται από γηγενή πληθυσμό, είναι ανεξάρτητες, αυτοκέφαλες και αυτοσυντηρούμενες